معرفی کتاب «وضعیت اسفبار پسران» | دکتر لئونارد ساکس

کتاب «وضعیت اسفبار پسران» نوشته دکتر لئونارد ساکس، پزشک خانواده و پژوهشگر برجسته حوزه روان‌شناسی رشد، اثری هشداردهنده و تأمل‌برانگیز درباره بحران پنهان اما عمیق پسران در دنیای معاصر است. این کتاب با ترجمه و تلخیص نرگس سادات چاووشی، تلاش می‌کند تصویری روشن از وضعیت روانی، آموزشی و انگیزشی پسران از دوران کودکی تا بزرگسالی ارائه دهد.

ساکس در این کتاب نشان می‌دهد که طی دو دهه اخیر، اتفاقی نگران‌کننده برای پسران رخ داده است؛ پسرانی که نسبت به گذشته کم‌طاقت‌تر، بی‌انگیزه‌تر و سردرگم‌تر شده‌اند و در مسیر رشد تحصیلی، شغلی و هویتی با موانع جدی روبه‌رو هستند.

بحرانی واقعی در آمار و واقعیت اجتماعی

یکی از داده‌های تکان‌دهنده‌ای که کتاب به آن اشاره می‌کند، این است که یک‌سوم مردان ۲۲ تا ۳۴ ساله هنوز با والدین خود زندگی می‌کنند؛ آماری که نسبت به بیست سال قبل، ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. از نگاه نویسنده، این پدیده تنها یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه نشانه‌ای از بحران عمیق‌تری در استقلال، انگیزه و هویت مردانه به شمار می‌آید.

پدر و مادرها، معلمان و متخصصان سلامت روان سال‌هاست نسبت به این وضعیت ابراز نگرانی می‌کنند، اما تا پیش از این، دلایل قانع‌کننده و راهکارهای عملی برای مهار این روند ارائه نشده بود. «وضعیت اسفبار پسران» دقیقاً در پاسخ به همین خلأ نوشته شده است.

نقش مغز، شیمی و محیط در افول پسران

دکتر ساکس در این کتاب، با تکیه بر پژوهش‌های نوین علوم اعصاب و پزشکی، به بررسی مختل‌کننده‌های غدد درون‌ریز می‌پردازد؛ موادی شیمیایی مانند فتالات‌ها و بیسفنول A که امروزه به‌طور گسترده در پلاستیک‌ها و محصولات صنعتی یافت می‌شوند.

بر اساس یافته‌های علمی که ساکس به آن‌ها استناد می‌کند، این مواد می‌توانند به ساختارهای حساس مغز، به‌ویژه بخش‌هایی که با توجه، تمرکز و کنترل رفتار مرتبط هستند، آسیب بزنند. در سال ۲۰۰۴، دانشمندان علوم اعصاب ارتباط حیاتی بین این مواد و اختلال کاهش توجه و بیش‌فعالی (ADHD) را شناسایی کردند.

در آزمایش‌های انجام‌شده، حیوانات جوانی که حتی در معرض مقادیر اندک این مواد قرار گرفتند، دچار بیش‌فعالی شدید شدند. این آسیب‌ها از طریق اختلال در سیستم عصبی مبتنی بر ماده‌ای به نام PACAP رخ می‌دهد؛ سیستمی که نقش مهمی در تنظیم رفتار و انگیزش دارد.

چرا این مشکل در برخی کشورها کمتر دیده می‌شود؟

کتاب به نکته‌ای مهم اشاره می‌کند: اختلال کاهش توجه و بیش‌فعالی در آمریکای شمالی بسیار شایع است، اما در کشورهایی مانند هند و چین به‌مراتب کمتر دیده می‌شود. اگرچه تفاوت‌های فرهنگی، آموزشی و تربیتی نقش دارند، اما ساکس نشان می‌دهد که عوامل زیستی و محیطی نیز سهم قابل‌توجهی در این تفاوت ایفا می‌کنند.

هدف کتاب و مخاطبان آن

«وضعیت اسفبار پسران» تنها به تشخیص مشکل بسنده نمی‌کند؛ بلکه تلاش دارد والدین، معلمان و سیاست‌گذاران تربیتی را نسبت به ضرورت بازنگری در شیوه‌های تربیت، آموزش و سبک زندگی آگاه سازد. این کتاب دعوتی جدی است به درک تفاوت‌های جنسیتی واقعی و توجه به نیازهای خاص پسران در دنیای امروز.

این اثر برای والدین، مربیان، مشاوران تربیتی، روان‌شناسان و هر کسی که دغدغه آینده نسل پسران را دارد، کتابی ضروری و روشنگر به شمار می‌آید. که توسط دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است.