تمثیل یعنی درک نطق اشیاء. همۀ اشیاء ناطق‌اند. همه‌چیز، پیام دارد. اساس تمثیل این است که انسان نطق و پیام اشیاء را متوجه شود … زبان تمثیل، زبانی است گویا، شیوا و رسا. مثال، اگر مناسب باشد و با دقت و هوشیاری بکار گرفته شود، عمق مطلب را مجسم می‌کند، تاریکی‌های آن را می‌زداید، تطبیق می‌دهد و نکات مبهم و دشوار آن را روشن و آسان می‌سازد … اگر مفاهیم دینی را با هنر تمثیل عرضه کنیم، اسلام با اقتدار بیشتری در عالَم مطرح می‌شود و بیانات ائمه علیهم‌السلام بهتر درک می‌شود.

تحجرگرایی ، بر می‌گردد به نفسانیّت و انانیّت انسان و توقف او در یک مرحله از مراحل سیر و سلوکی که به سوی مقصد باید داشته باشد. نفسانیت شخصی و فردی یا گروهی و ملی و اجتماعی، تفاوتی نمی‌کند.

استاد در ضمن مباحث به تفاوت ماهیت علوم دینی و سایر علوم و اقتضائات تحصیل علوم دینی و نیز برخی آفات آن، مثل تحجر و تعصب، اشاره می فرمایند. در این سلسله مباحث، مطالب ارزشمندی درباره جایگاه عرفان و فلسفه در اسلام بیان شده است و معظم له ادله مخالفان فلسفه و عرفان را نقد می کنند. این مباحث اخیر، شرح پیام امام خمینی به حوزه و روحانیت است.

نماز به انسان معرفت و قُرب می دهد، این قُرب باعث می شود تا معرفت فرد به قُبح اعمال بد و معرفت او به جلوۀ اعمال صالح زیادتر شود. وقتی معرفت انسان به قُبح سیئه شدید شد، خود این معرفت، انسان را از سیئات بازمی دارد. چون نماز قُرب دهنده است، انسان را از فحشا و منکر بازمی دارد. معنای قُرب این است که انسان به آنچه بینش الهی است، نزدیک شود.