حکمرانی حزبی

تحزب و حکمرانی حزبی

یکی از مفاهیم شناخته شده حوزه اندیشه سیاسی تحزب و حکمرانی حزبی است که همواره با مفاهیمی چون دموکراسی و آزادیهای سیاسی به ذهن تداعی می شده است. نخستین احزاب سیاسی به مفهوم نوین آن در ابتدای سده نوزدهم و در ایالات متحده آمریکا شکل گرفتند این احزاب در پی سامان یافتن نظام سیاسی و هموار شدن مسیر برای ورود عموم مردم به عرصه سیاست و حق انتخاب سیاسی به راه افتادند. از همین رو کارکرد اول آنها جذب مردم و هدایت آرای آنان در انتخابات بود.

احزاب

گروه های سازمان یافته ای که با هدف کنشگری سیاسی و در چهارچوب‌هایی مشخص و آرمان‌هایی مشترک میان اعضا تشکیل میشوند احزلب هستند.

حزب سیاسی ممکن است قدرت طلب یا خدمت گذار به توده باشد، اما به هر روی لازمه وجود و بقای آن تلاش برای تصاحب قدرت و مسابقه برای کسب مناصب دولتی و حکومتی است. این مسابقه سبب میشود تا نگرشها و ایدئولوژی های مختلف سیاسی فرصتِ حکومت کردن پیدا کنند و با همین ،غرض تشکیلاتی رسمی به نام «حزب» را به وجود بیاورند.

بنابراین مسئله تحزب در اندیشه شهید بهشتی فقط یک ایده آرمانی نیست، بلکه این دیدگاه را در ابعادی محدود، شهید بهشتی و همفکران او اجرایی کرده اند و حتی این تشکل از نگاه شهید بهشتی موفق به شکستن این طلسم شوم [شد] که مسلمانها قادر به برپایی تشکیلات حزبي اجتماعي سياسي اسلامي برخاسته از توده مردم آن هم با شرکت فعال روحانیت نیستند.

امروزه که بحث حکمرانی اسلامی در ادامۀ آثار و برکات انقلاب اسلامی مطرح است و چالشهای متعدد عرصه اجرا و میدان عمل اندیشمندان و متفکران را به سوی طراحي حکمراني مطلوب میکشاند بازخوانی مبانی راهبردها و برنامه های راهبران نظام جمهوری اسلامی بسیار ضروری است جایگاه شهید بهشتی در میان اندیشمندان انقلاب اسلامی و موقعیتِ حزب در اندیشه ایشان نیز ضرورت و اهمیت واکاوي «حزب و حکمرانی حزبی در اندیشه آیت الله شهید بهشتی » را نمایان میکند.

در آثار موجود اندیشه ورزی ها و دیدگاههای شهید بهشتی درباره حزب به صورتی منسجم و منظم تدوین نشده و به صورت مجموعه نوشتارها و گفتارهای پراکنده به جای مانده است که اولاً نیاز به تنظیم و گردآوری دارد، و ثانیاً نیازمند تحلیل و ارائه نظامی روشن از ایده حکمرانی حزبی و تشکیلاتی شهید بهشتی است. هرچند نوشتارهایی در این باره گردآوری یا تألیف شده، اما در هیچ یک حزب به مثابه «تشکل سیاسی» در مقابل مطلق تشکل و به صورت نظریه ای اسلامی و جامع بررسی نشده است. پس رسالت این پژوهش بررسی نقش احزاب و تشکلهای سیاسی در نظام امت و امامت در نگاه شهید بهشتی » خواهد بود.